Beklenti Teorisi Hakkında Bilgiler.
İngilizce ismi Expectancy Theory olan Beklenti Teorisi ile ilgili bilgiler.
İsrailli iki psikolog Daniel Kahneman ve Amos Tversky tarafından geliştirilen bir teorisidir. Beklenti Teorisine göre insanlar ekonomik kararlarını kazanç ve kayıp içermesine göre değerlendirip alırlar. Bu teoriye göre insanlar kayıplara kazançlardan çok daha büyük önem vermemektedir.
Örneğin ilk senaryoya göre; Yolda yürürken 100 TL buluyoruz. İkinci senaryoya göre ise ilk önce 100 TL kaybediyoruz ve hemen sonrasında 200 TL buluyoruz. Bu iki senaryonun sonucunda 100 TL kalıyor. Fakat sonuç değişmemesine rağmen insanların gösterdikleri tepki farklı oluyor. İlk senaryoya çok olumlu bakarken ikinci senaryoya olumsuz bakmaktadırlar.
İnsanlar için kaybetmek her zaman kazanç elde etmeden daha önem taşımaktadır.
Bir başka örneğe göre; Tiyatroya gitmek için evden çıktınız ve tiyatroya geldiğinizde biletinizi kaybettiğinizin farkına vardınız. Biletin fiyatı 50 TL olsun. Yeni bir bilet almak için 50 TL verir misiniz? İkinci durumda da tiyatroya gidip gişeden bilet almak için evden çıktınız. 50 TL olan tiyatro biletini almak için elinizi cebinizde attığınızda cebinizdeki toplam paranın 50 TL eksik olduğunun farkına vardınız 50 TL’yi yolda düşürmüşsünüz. İster tiyatro biletini, isterse 50 TL’yi kaybetmiş olun iki durumda tiyatroyu izlemek istiyorsanız 100 TL’yi gözden çıkarmanız gerekli.
Daniel Kahneman ve Amos Tversky böyle bir durumda çoğu insanın kaybolan biletin yerine yeni bilet almak istemediği halde, çoğu insanın 50 TL kaybettiği ikinci durumda ise tekrar bilet almak için istekli olduğunu söylemektedirler.
Finansal açıdan da bir örnek verecek olursak; 500.000 TL’ye bir ev satın aldınız ve evi satın alır almaz evin fiyatı 600.000 TL oldu. Evi satmak istediniz de ev için artık referans fiyatınız 600.000 TL. Evi satmak istiyorsunuz ve evi 600.000 TL’nin altına sattığınızda aradaki farkı bir kayıp olarak göreceksiniz.
Kazançlara ve kayıplara göre verdiğimiz tepkiler farklı olur. Risk alırken kazanca ve kayba göre farklı kararlar vermekteyiz. Diğer bir senaryo örneği verecek olursak;
Birinci Senaryoya Göre Sunulan İki Şık
Birinci Şık: 500 TL kazanmak
İkinci Şık: Yazı tura sonucuna göre hiç kazanmamak veya 1.000 TL kazanmak.
Bu durumda birçok insan ilk şık olan kesin olan 500 TL kazanmayı seçmektedir.
Farklı Bir Senaryoya Göre Sunulan İki Şık
Birinci Şık: 500 TL kaybetmek
İkinci Şık: Yazı tura sonucuna göre hiç kaybetmemek veya 1.000 TL kaybetmek.
Bu durumda birçok insan riski almayı seçiyor ve ikinci şık olan ya hiç kaybetmemeyi veya daha fazla kaybetmeyi seçiyor.
Bir cevap yazın